1. Tiền sản giật: hiểm họa và yếu tố rủi ro
Tiền sản giật (pre‑eclampsia) là một biến chứng thai kỳ nguy hiểm, biểu hiện sau tuần 20 của thai kỳ, với dấu hiệu đặc trưng là tăng huyết áp kết hợp dấu hiệu tổn thương cơ quan khác (thận, gan, đông máu…). Tình trạng này ảnh hưởng đến 2–5% sản phụ toàn cầu, và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho cả mẹ và trẻ sơ sinh nếu không được kiểm soát tốt .
Rủi ro của tiền sản giật gồm đa yếu tố: tăng huyết áp mạn tính, thừa cân – béo phì, tiền sử tiền sản giật, mang thai trên 35 tuổi, hoặc có bệnh lý mạn như tiểu đường, rối loạn lipid. Trong đó, dinh dưỡng sai lệch là yếu tố nguy cơ dễ điều chỉnh, mang tính quyết định trong phòng ngừa.
2. Vì sao dinh dưỡng quyết định?
2.1. Kiểm soát cân nặng
Thừa cân trong thai kỳ là yếu tố thúc đẩy tăng huyết áp và tiền sản giật. Một chế độ ăn giàu protein nạc, rau củ quả và tinh bột có chỉ số glycemic thấp giúp ngăn ngừa tăng cân quá mức.
2.2. Giảm áp lực lên hệ mạch nhờ kiểm soát natri – kali
Giảm muối, tăng rau xanh giàu kali sẽ hỗ trợ điều hòa huyết áp và giảm nguy cơ phù nề, phù gan.
2.3. Bổ sung các chất chống oxy hóa & omega‑3
Vitamin C, E. Chiết xuất từ trái cây, rau củ và các axit béo omega‑3 như DHA, EPA (từ cá hồi, dầu cá) có tác dụng chống viêm, bảo vệ nội mô mạch máu.
2.4. Điều hòa đường huyết
Kiểm soát lượng đường huyết qua chế độ ăn là yếu tố quan trọng trong ngăn ngừa tiểu đường thai kỳ, một yếu tố làm tăng nguy cơ tiền sản giật.
2.5. Hỗ trợ chức năng gan, thận
Ăn chế độ ít chất béo bão hòa, nhiều chất xơ giúp giảm tải cho gan, thận – hai cơ quan chịu ảnh hưởng nhiều khi mắc tiền sản giật.
3. Nguyên tắc can thiệp dinh dưỡng từ chuyên gia
Theo kinh nghiệm TS.BS Lê Minh Châu – Khoa Phụ sản, hiếm muộn tại An Việt, một số nguyên tắc cơ bản:
3.1. Cân đối calo theo tuổi thai
• Trong 3 tháng đầu: không cần tăng nhiều calo.
• Từ tam cá nguyệt giữa: bổ sung thêm ~300 kcal/ngày nhưng phân bổ đa dạng từ protein, chất béo lành và carbs phức tạp.
3.2. Ưu tiên thực phẩm tươi, đa màu sắc
• Rau củ quả nhiều màu trắng xanh, đỏ tím – giàu vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa.
• Tránh rau củ chế biến sẵn nhiều muối, đường, dầu mỡ.
3.3. Giảm muối, tăng khoáng tự nhiên
• Hạn chế muối <5 g/ngày; bổ sung khoáng từ rau xanh, trái cây, chuối, khoai lang, đậu…
• Giúp kiểm soát huyết áp và phòng phù tốt hơn.
3.4. Tăng cường omega‑3, hạn chế chất béo xấu
• Bổ sung omega‑3 2–3 lần/tuần từ cá nước lạnh như cá hồi, cá thu.
• Tránh chất béo trans và giảm tiêu thụ chất béo bão hòa (fast food, thịt đỏ nhiều mỡ).
3.5. Ăn chia lần nhỏ, giàu chất xơ
• Chia 5–6 bữa nhỏ/ngày để ổn định đường huyết, giảm áp lực lên đường tiêu hóa và cân nặng.
• Tăng cường ngũ cốc nguyên hạt (yến mạch, gạo lứt…), các loại đậu, rau, quả, sữa chua ít đường.
3.6. Uống đủ nước, bổ sung chất khoáng cần thiết
• Mỗi ngày khoảng 1,5–2 lít nước; uống điều độ, không chỉ lúc khát.
• Có thể bổ sung viên sắt, acid folic và vitamin tổng hợp theo chỉ định bác sĩ.
4. Lời khuyên trực tiếp từ bác sĩ An Việt
Thăm khám và theo dõi định kỳPGS.TS Lê Minh Châu – bác sĩ giàu kinh nghiệm tại An Việt – lưu ý: “Cân nặng, huyết áp, xét nghiệm đường huyết/mỡ máu/đạm niệu… nên được đánh giá mỗi 4–6 tuần, nếu có dấu hiệu tăng huyết áp, cần điều chỉnh gấp”. Rất nhiều ca tiền sản giật phát hiện kịp nhờ theo dõi định kỳ.
Hợp tác với chuyên gia dinh dưỡngBệnh viện An Việt thường liên kết giữa bác sĩ sản khoa và chuyên gia dinh dưỡng để xây thực đơn cá nhân hóa, phù hợp thể trạng, tiền sử bệnh lý, giúp ngăn ngừa tiền sản giật hiệu quả.
Không tự ý dùng thuốc/thuốc nam không kiểm duyệtĐặc biệt với sản phụ có tiền sử cao huyết áp, bác sĩ An Việt nhấn mạnh không tự uống thuốc đắp, thuốc uống dân gian hay thuốc nam thay cho chế độ điều trị đầy đủ – có thể gây tương tác nguy hiểm.
Động viên tinh thần, giảm stressSản phụ cần ngủ đủ 7–8 tiếng/ngày, tránh thức khuya, giảm căng thẳng thông qua các hoạt động nhẹ nhàng: yoga dưỡng thai, thiền, đi bộ, nghe nhạc… Giảm stress giúp điều hòa huyết áp và phòng tiền sản giật tốt hơn.
“Dinh dưỡng đúng là vũ khí phòng bệnh. Một chế độ ăn khoa học hợp lý, kết hợp thăm khám định kỳ, sẽ giúp mẹ bầu không chỉ khỏe mạnh hơn mà còn góp phần giảm nguy cơ tiền sản giật – bảo vệ cả mẹ và bé từ giai đoạn sớm” – PGS.TS Lê Minh Châu (Bệnh viện An Việt) chia sẻ thêm
Nếu còn nhữn băn khoăn về vấn đề này, hãy gọi đến số Hotline: 1900 28 38 – 0965 98 37 73 để được tư vấn và hỗ trợ sớm nhất
Hãy chia sẻ bài viết nếu bạn thấy bổ ích, hoặc để lại câu hỏi nếu cần được tư vấn dinh dưỡng cá nhân từ bác sĩ An Việt!——————————-
BỆNH VIỆN ĐA KHOA AN VIỆT
Địa chỉ: 1E Trường Chinh, Thanh Xuân, Hà Nội
Hotline: 1900 28 38 – 0965 98 37 73
Website: www.benhvienanviet.com
Fanpage: https://www.facebook.com/benhvienanviet