Theo một số nghiên cứu cho thấy, tại Việt Nam, có khoảng 2% đến 10% phụ nữ mang thai bị tiểu đường thai kỳ. Căn bệnh này có thể đem lại nhiều biến chứng nguy hiểm không chỉ với các bà mẹ mà với cả thai nhi trong thời gian mang bầu. Do đó việc phòng tránh tiểu đường thai kỳ là một phần quan trọng của việc bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé trong quá trình mang thai.
1. Tiểu đường thia lỳ là gì?
Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đái tháo đường thai kỳ hay tiểu đường thai kỳ là tình trạng rối loạn dung nạp glucose ở bất kỳ mức độ nào, xuất hiện hoặc được phát hiện lần đầu tiên trong thời gian mang thai. Tình trạng này thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến việc phát hiện trở nên khó khăn và thường tự biến mất sau 6 tuần kể từ khi sinh.
Những đối tượng dưới đây có nguy cơ cao mắc tiểu đường thai kỳ:
Thừa cân, béo phì.
Tiền sử gia đình: Có người mắc bệnh đái tháo đường, đặc biệt là ở thế hệ thứ nhất.
Tiền sử sinh con ≥ 4000g.
Tiền sử bất thường về dung nạp glucose, bao gồm tiền sử tiểu đường thai kỳ trước đây và glucose niệu dương tính, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Tuổi tác: Nguy cơ đái tháo đường thai kỳ tăng cao theo tuổi, đặc biệt là từ 35 tuổi trở lên.
Tiền sử sản khoa bất thường: Thai chết lưu, sẩy thai liên tiếp, sinh non hoặc thai dị tật mà không rõ nguyên nhân đều là các yếu tố nguy cơ.
Chủng tộc: Người châu Á có nguy cơ cao mắc tiểu đường thai kỳ.
Hội chứng buồng trứng đa nang.
Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng đến 3-7% phụ nữ mang thai, có thể gây ra nhiều nguy cơ cho cả mẹ và thai nhi nếu không được theo dõi, điều trị đúng cách.
2. Biến chứng nguy hiểm có thể gặp khi bị tiểu đường thai kỳ
Ảnh hưởng tới mẹ
Tiểu đường thai kỳ mang lại nhiều biến chứng và làm tăng nguy cơ tai biến sản khoa cho mẹ bầu so với những sản phụ khác. Có thể kể đến một số biến chứng như:
Tăng huyết áp: Những người bị tiểu đường thai kỳ rất dễ bị tăng huyết áp. Trong thai kỳ, khi huyết áp tăng cao có thể dẫn đến những biến chứng như sản giật, tiền sản giật, tai biến mạch máu não ở mẹ; chậm phát triển của thai nhi, sinh non và chết lưu ở con. Cần theo dõi huyết áp, cân nặng, xét nghiệm nước tiểu thường xuyên qua mỗi lần khám thai cho các thai phụ bị tiểu đường.
Sinh non: Mẹ bầu bị đái tháo đường thai kỳ sẽ làm tăng nguy cơ sinh non so với các mẹ bầu khác do các nguyên nhân như tăng huyết áp, tiền sản giật, glucose không được kiểm soát. Ngoài ra tiểu đường thai kỳ còn có thể dẫn đến tình trạng đa ối. Khi dịch ối nhiều cũng khiến sản phụ có nguy cơ cao sinh non.
Sảy thai, lưu thai: Tiểu đường thai kỳ có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng sảy thai nhiều lần. Vì vậy các mẹ bầu có tiền sử sảy, lưu thai nhiều lần không rõ nguyên nhân nên được lưu ý kiểm tra glucose huyết để tầm soát trước khi mang thai lần sau.
Tăng nguy cơ bị đái tháo đường typ 2 sau sinh: Các sản phụ bị đái tháo đường thai kỳ có thể bị đái tháo đường typ 2 với tỷ lệ 30% đến 60% trong vòng 5 đến 10 năm.
Ngoài ra, tiểu đường thai kỳ còn dễ dẫn đến nhiễm khuẩn niệu nếu không được kiểm soát tốt đường huyết và làm tăng nguy cơ bị đái tháo đường trong lần mang thai sau. Tiểu đường thai kỳ cũng làm mẹ bầu dễ bị béo phì, tăng cân hơn nếu không có chế độ dinh dưỡng hợp lý.
Ảnh hưởng tới bé
Bên cạnh những ảnh hưởng tới mẹ, ảnh hưởng tới thai nhi cũng rất cần được chú ý và quan tâm. Một số ảnh hưởng của bệnh tiểu đường thai kỳ lên thai nhi có thể là:
Thai to: Trong thời kỳ mang thai, khi mẹ bị tăng đường huyết thì thai nhi cũng sẽ gặp phải tình trạng này. Khi ấy cơ thể trẻ cũng sẽ tiết Insulin để hấp thu và dự trữ đường trong cơ thể dưới dạng chất béo dẫn đến tình trạng thai nhi phát triển và tăng cân quá mức. Khi thai nhi quá to có thể làm trẻ bị gãy xương đòn hoặc kẹt vai lúc sinh. Khi đó sẽ cần can thiệp các thủ thuật để sinh hoặc mẹ sẽ phải mổ lấy thai vì thai quá to không sinh thường được.
Hạ đường huyết: Sau sinh, đường huyết của trẻ không còn bị ảnh hưởng bởi mẹ nhưng lượng Insulin trong cơ thể trẻ vẫn còn. Ngoài ra, khi mới sinh gan còn chưa thực sự bắt đầu hoạt động sẽ đáp ứng kém với glucagon (hormone giúp chuyển hóa glycogen dự trữ ở gan thành glucose khi cơ thể cần). Dưới tác động của Insulin và sự đáp ứng kém của gan sẽ dẫn đến tình trạng hạ đường huyết ở trẻ.
Ảnh hưởng đến quá trình phát các cơ quan của trẻ như gan, phổi.
Ngoài ra, còn làm tăng nguy cơ khiến trẻ bị bệnh đa hồng cầu, vàng da sơ sinh, suy hô hấp và có thể tử vong trong quá trình chu sinh.
Về lâu dài, tiểu đường thai kỳ ở mẹ còn làm gia tăng tần suất béo phì, mắc tiểu đường tuýp 2 sớm ở trẻ.
Tiểu đường thai kỳ – Bệnh lý nghiêm trọng không nên xem nhẹ cho mẹ và bé. Ảnh minh họa3. Cách phòng tránh biến chứng tiểu đường thai kỳ
Đường huyết tăng cao là một yếu tố làm tăng nguy cơ gặp phải các biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Vậy để mẹ bầu mắc tiểu đường có một thai kỳ an toàn, mạnh khỏe, người bệnh cần chú ý thực hiện những biện pháp nhằm kiểm soát tốt đường huyết sau:
Tuân thủ chế độ sử dụng thuốc: Khi có chỉ định dùng thuốc, người bệnh cần thực hiện đúng theo hướng dẫn, không được tự ý bỏ thuốc, thay đổi loại thuốc, thay đổi liều,… để điều trị và kiểm soát bệnh tốt nhất.
Theo dõi đường huyết thường xuyên: Sử dụng máy đo đường huyết để kiểm tra mức đường huyết theo lịch trình được bác sĩ hướng dẫn. Ghi chép kết quả đo đường huyết để theo dõi tình trạng kiểm soát.
Xây dựng chế độ ăn lành mạnh và cân bằng: Thực hiện chế độ ăn uống giàu chất xơ, nhiều rau, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, chất béo lành mạnh như dầu oliu,…Đọc ngay: Người bị bệnh tiểu đường nên và không nên ăn gì?
Hạn chế thực phẩm ngọt, thực phẩm chứa nhiều chất béo: Hạn chế thức ăn và đồ uống chứa đường, chất béo bão hòa. Điều này giúp kiểm soát đường huyết và tránh tăng cân quá mức.
Kiểm soát tăng cân phù hợp: Tăng cân không kiểm soát có thể làm tăng nguy cơ biến chứng. Tuân thủ chế độ ăn lành mạnh và duy trì tình trạng cân nặng thích hợp theo hướng dẫn của bác sĩ.
Tập thể dục, vận động thường xuyên: Dành ra khoảng 15 – 30 phút mỗi ngày tham gia vào hoạt động thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga cho bà bầu,… Vận động phù hợp sẽ giúp cải thiện kiểm soát đường huyết, kiểm soát cân nặng và hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
Chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Ngủ đủ giấc và thư giãn tinh thần, tránh stress trong suốt thai kỳ. Cơ thể cần thời gian để phục hồi và duy trì sức khỏe tốt.
Khám định kỳ: Tuân thủ lịch hẹn khám thai kỳ được đề xuất bởi bác sĩ. Điều này giúp theo dõi tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi, từ đó kiểm soát và điều chỉnh kế hoạch chăm sóc.
Chế độ ăn uống lành mạnh giúp hỗ trợ kiểm soát đường huyết hiệu quả4. Khi nào bà bầu cần đến gặp bác sĩ?
Để dự phòng tốt đái tháo đường thai kỳ, mẹ bầu cần khám thai thường xuyên và đúng lịch. Với những mẹ bầu có nguy cơ cao thì cần kiểm soát chế độ ăn từ những tháng đầu.
Bình thường các bác sĩ sẽ thực hiện test tiểu đường với các bà bầu từ tuần 24 đến tuần 28 vì đây là thời gian bắt đầu có sự rối loạn dung nạp glucose trong thai kỳ.
Tuy nhiên nếu mẹ bầu thấy xuất hiện các triệu chứng ăn nhiều, khát nhiều, đái nhiều, đói nhiều, đi kèm với mệt mỏi và sụt cân mẹ bầu nên tìm đến bác sĩ để được thăm khám, tư vấn kịp thời. Tránh để những tình huống không mong muốn được xảy ra.
——————————————-
BỆNH VIỆN ĐA KHOA AN VIỆT
Địa chỉ: 1E Trường Chinh, Thanh Xuân, Hà Nội
Hotline: 1900 2838
Website: www.benhvienanviet.com
Zalo: https://zalo.me/2159659469844055324
Tải APP Bệnh viện An Việt để “Tra cứu kết quả – Đặt lịch khám – Video Call với bác sĩ” và hơn thế nữa : https://onelink.to/pjmasd
Tiếng Việt 
English
16/05/2025 16:29
